Ο ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΑΡΤΕΜΙΔΟΣ ΕΙΛΕΙΘΥΙΑΣ
Σύμφωνα με τον Παυσανία, σε απόσταση δυο σταδίων (περίπου 400 μέτρων σε ευθεία γραμμή) από την Αντίκυρα, στη χερσόνησο που σήμερα ονομάζουμε Κεφαλή, βρισκόταν ένας ναός της Αρτέμιδος. Ο ναός αυτός εντοπίστηκε το 1888 από το γερμανό αρχαιολόγο Lolling, και είναι το μόνο κτήριο που με βεβαιότητα ταυτίζεται από όσα αναφέρει ο Παυσανίας. Η ταύτιση έγινε δυνατή αρχικά χάρις σε μια επιγραφή που βρήκε ο Lolling ενσωματωμένη σε ένα μόλο στην προκυμαία του χωριού, στην οποία αναφερόταν το όνομα της θεάς. Άλλωστε η περιγραφή του αρχαίου περιηγητή δεν αφήνει αμφιβολίες. Πρόκειται για έναν ασυνήθιστο ναό με κατεύθυνση βορρά-νότο, είσοδο από βόρεια και αντί για νότιο τοίχο χρησιμοποιεί ένα φυσικό βράχο της Κεφαλής.
Στο βράχο αυτό σώζονται μέχρι σήμερα οι λαξεύσεις που αντιστοιχούν σε μερικούς οριζόντιους ξυλοδοκούς των τοίχων, στην αρμογή της σαμαρωτής στέγης, καθώς και μια παραλληλόγραμμη κόγχη, πιθανόν για αναθήματα. Σώζονται επίσης οι βάσεις των τοιχών, από καλοπελεκιμένους ορθογώνιους λιθόπλινθους, σε μήκος περίπου 3,85 μέτρων, ενώ το πλάτος είναι 5,7 μέτρα και το συνολικό ύψος 6,45 μέτρα. Το αρχικό μήκος του ναού υπολογίζεται ότι θα ήταν 9-10 μέτρα.
Ο τύπος του ναού, με την «πλάτη» στο βράχο είναι εξαιρετικά σπάνιος, αλλά είναι γνωστοί τουλάχιστον άλλοι δυο ναοί της Αρτέμιδος ακριβώς πάνω από λιμάνια: ο ένας στην Αλύζια της Ακαρνανίας και ο άλλος στην Οιάνθεια της Δυτικής Λοκρίδας.
Πάντως η ανεύρεση πριν από λίγα χρόνια μιας ακόμη επιγραφής, μέσα στην Αντίκυρα, που φέρει την αφιέρωση «…ΙΛΑ ΔΙΟΚΛ… / …[ΑΡΤΕ]ΜΙΤΙ ΕΛΕΙΘΥΑΙ», επιβεβαίωσε ότι ήταν αφιερωμένος στην Αρτέμιδα Ειλείθυια, θεά προστάτιδα του τοκετού και των γυναικών σε λοχία.
Πάντοτε σύμφωνα με τον Παυσανία στο ναό υπήρχε μαρμάρινο λατρευτικό άγαλμα της θεάς στον εικονογραφικό τύπο που ταιριάζει με την Ειλείθυια, ήταν μεγαλύτερο του φυσικού μεγέθους και ήταν έργο του διάσημου αθηναίου γλύπτη Πραξιτέλη. Το άγαλμα είτε δε σώθηκε, είτε απλά δεν έχει βρεθεί ως σήμερα, καθώς δεν έχουν γίνει ανασκαφές στο ναό. Πάντως έχουμε μια ιδέα για το πώς θα ήταν χάρις στην απεικόνισή του στη μια όψη χάλκινου νομίσματος που έκοψε η Αντίκυρα προς τα τέλη του 3ου αιώνα π.Χ. Η θεά παριστάνεται να φορεί κοντό χιτώνα, διασκελίζει προς τα δεξιά, κρατά δάδα στο δεξί και τόξο στο αριστερό χέρι, φέρει φαρέτρα στην πλάτη και δίπλα στο δεξί πόδι της βρίσκεται ένας σκύλος. Σύμφωνα με τη μελέτη των έργων του Πραξιτέλη η δημιουργία της Αρτέμιδος της Αντίκυρας τοποθετείται περί το 330 π.Χ., και φανερώνει ότι η πόλη μάλλον συνήρθε γρήγορα από την καταστροφή που επέφερε ο Φίλιππος Β΄ της Μακεδονίας το 346 π.Χ.
Δρ. Θάνος Σίδερης
Προϊστάμενος του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας
Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού
Ο τύπος του ναού, με την «πλάτη» στο βράχο είναι εξαιρετικά σπάνιος, αλλά είναι γνωστοί τουλάχιστον άλλοι δυο ναοί της Αρτέμιδος ακριβώς πάνω από λιμάνια: ο ένας στην Αλύζια της Ακαρνανίας και ο άλλος στην Οιάνθεια της Δυτικής Λοκρίδας.
Πάντως η ανεύρεση πριν από λίγα χρόνια μιας ακόμη επιγραφής, μέσα στην Αντίκυρα, που φέρει την αφιέρωση «…ΙΛΑ ΔΙΟΚΛ… / …[ΑΡΤΕ]ΜΙΤΙ ΕΛΕΙΘΥΑΙ», επιβεβαίωσε ότι ήταν αφιερωμένος στην Αρτέμιδα Ειλείθυια, θεά προστάτιδα του τοκετού και των γυναικών σε λοχία.
Πάντοτε σύμφωνα με τον Παυσανία στο ναό υπήρχε μαρμάρινο λατρευτικό άγαλμα της θεάς στον εικονογραφικό τύπο που ταιριάζει με την Ειλείθυια, ήταν μεγαλύτερο του φυσικού μεγέθους και ήταν έργο του διάσημου αθηναίου γλύπτη Πραξιτέλη. Το άγαλμα είτε δε σώθηκε, είτε απλά δεν έχει βρεθεί ως σήμερα, καθώς δεν έχουν γίνει ανασκαφές στο ναό. Πάντως έχουμε μια ιδέα για το πώς θα ήταν χάρις στην απεικόνισή του στη μια όψη χάλκινου νομίσματος που έκοψε η Αντίκυρα προς τα τέλη του 3ου αιώνα π.Χ. Η θεά παριστάνεται να φορεί κοντό χιτώνα, διασκελίζει προς τα δεξιά, κρατά δάδα στο δεξί και τόξο στο αριστερό χέρι, φέρει φαρέτρα στην πλάτη και δίπλα στο δεξί πόδι της βρίσκεται ένας σκύλος. Σύμφωνα με τη μελέτη των έργων του Πραξιτέλη η δημιουργία της Αρτέμιδος της Αντίκυρας τοποθετείται περί το 330 π.Χ., και φανερώνει ότι η πόλη μάλλον συνήρθε γρήγορα από την καταστροφή που επέφερε ο Φίλιππος Β΄ της Μακεδονίας το 346 π.Χ.
Δρ. Θάνος Σίδερης
Προϊστάμενος του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας
Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου