Η ΝΟΜΙΣΜΑΤΟΚΟΠΙΑ ΤΗΣ ΑΝΤΙΚΥΡΑΣ
Ένα από τα κριτήρια αυτονομίας και ανεξαρτησίας μιας πόλης κατά την αρχαιότητα ήταν και η κοπή νομίσματος, γεγονός που στην Αντίκυρα συμβαίνει τουλάχιστον από τον 4ο αιώνα π.Χ. Το πρώτο νόμισμα που γνωρίζουμε από την πόλη είχε κοπεί για λογαριασμό του Κοινού των Φωκαίων, ήταν χάλκινο και παρίστανε στη μια πλευρά την κεφαλή του Απόλλωνα με την επιγραφή «ΦΩΚΑΙΩΝ», και στην άλλη κεφαλή ταύρου με τα αρχικά της πόλης «ΑΝ».
Το νόμισμα αυτό είναι αρκετά σπάνιο. Υπάρχει ένα στη βασιλική συλλογή της Κοπεγχάγης και λίγα ακόμα σε ιδιωτικές συλλογές. Αντίστοιχα νομίσματα με την ίδια παράσταση έκοβαν και άλλες πόλεις της Φωκίδας, με τα δικά τους βέβαια αρχικά, «ΛΙ» για τη Λιλαία, «ΕΛ» για την Ελάτεια και «ΛΕ» για τον Λέδωνα. Είχαν, δηλαδή, όλοι οι Φωκείς ένα ενιαίο νόμισμα και απλώς η κάθε πόλη τοποθετούσε το δικό της διακριτικό – όπως περίπου στο κοινό ευρωπαϊκό νόμισμα σήμερα η κάθε χώρα βάζει το δικό της σύμβολο στη μιαν όψη.
Η χρονολόγηση της συγκεκριμένης κοπής δεν είναι σαφής, καθώς ορισμένοι μελετητές προτείνουν τα χρόνια λίγο πριν ή και κατά τη διάρκεια της φωκικής ηγεμονίας (356-346 π.Χ.), και άλλοι αρκετά αργότερα, στα τέλη του 4ου αιώνα π.Χ.
Περίπου έναν αιώνα αργότερα, στα τέλη του 3ου αιώνα π.Χ. και συγκεκριμένα μεταξύ 208 και 198 π.Χ., η Αντίκυρα έκοψε δικό της αυτόνομο νόμισμα. Ήταν και πάλι χάλκινο και από τη μια πλευρά απεικόνιζε την κεφαλή του Ποσειδώνα με τρίαινα, ενώ από την άλλη την Άρτεμη με δάδα στο ένα χέρι και τόξο στο άλλο, φαρέτρα στον ώμο, και δίπλα της ένα σκύλο. Εκατέρωθεν της θεάς είναι μοιρασμένη η επιγραφή «ΑΝΤΙΚΥ-ΡΕΩΝ».
Ο εικονογραφικός τύπος μπορεί να αποδοθεί εξίσου καλά στην Άρτεμη Ειλειθυία όσο και στην Άρτεμη Δίκτυννα. Όπως συνέβαινε συχνά στην αρχαιότητα το νόμισμα της πόλης απεικόνιζε τις θεότητες, των οποίων υπήρχε και ναός στην πόλη. Η παράσταση της Άρτεμης έχει θεωρηθεί από πολλούς ερευνητές ότι αποτυπώνει το λατρευτικό άγαλμα της θεάς στο ναό της Κεφαλής (Άρτεμις Ειλείθυια), που ο Παυσανίας αποδίδει στον Πραξιτέλη.
Το νόμισμα έχει κοπεί σύμφωνα με το πτολεμαϊκό νομισματικό σύστημα, γεγονός μάλλον παράδοξο, καθώς δεν υπάρχει άμεση πτολεμαϊκή εμπλοκή στα τεκτενόμενα στην περιοχή. Υπάρχουν μόνο δυο γνωστά νομίσματα αυτού του τύπου: το ένα φυλάσσεται στη Νομισματική συλλογή του Βερολίνου και το άλλο βρίσκεται σε ιδιωτική συλλογή.
Δρ. Θάνος Σίδερης
Προϊστάμενος Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας
Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού
Ένα από τα κριτήρια αυτονομίας και ανεξαρτησίας μιας πόλης κατά την αρχαιότητα ήταν και η κοπή νομίσματος, γεγονός που στην Αντίκυρα συμβαίνει τουλάχιστον από τον 4ο αιώνα π.Χ. Το πρώτο νόμισμα που γνωρίζουμε από την πόλη είχε κοπεί για λογαριασμό του Κοινού των Φωκαίων, ήταν χάλκινο και παρίστανε στη μια πλευρά την κεφαλή του Απόλλωνα με την επιγραφή «ΦΩΚΑΙΩΝ», και στην άλλη κεφαλή ταύρου με τα αρχικά της πόλης «ΑΝ».
Το νόμισμα αυτό είναι αρκετά σπάνιο. Υπάρχει ένα στη βασιλική συλλογή της Κοπεγχάγης και λίγα ακόμα σε ιδιωτικές συλλογές. Αντίστοιχα νομίσματα με την ίδια παράσταση έκοβαν και άλλες πόλεις της Φωκίδας, με τα δικά τους βέβαια αρχικά, «ΛΙ» για τη Λιλαία, «ΕΛ» για την Ελάτεια και «ΛΕ» για τον Λέδωνα. Είχαν, δηλαδή, όλοι οι Φωκείς ένα ενιαίο νόμισμα και απλώς η κάθε πόλη τοποθετούσε το δικό της διακριτικό – όπως περίπου στο κοινό ευρωπαϊκό νόμισμα σήμερα η κάθε χώρα βάζει το δικό της σύμβολο στη μιαν όψη.
Η χρονολόγηση της συγκεκριμένης κοπής δεν είναι σαφής, καθώς ορισμένοι μελετητές προτείνουν τα χρόνια λίγο πριν ή και κατά τη διάρκεια της φωκικής ηγεμονίας (356-346 π.Χ.), και άλλοι αρκετά αργότερα, στα τέλη του 4ου αιώνα π.Χ.
Περίπου έναν αιώνα αργότερα, στα τέλη του 3ου αιώνα π.Χ. και συγκεκριμένα μεταξύ 208 και 198 π.Χ., η Αντίκυρα έκοψε δικό της αυτόνομο νόμισμα. Ήταν και πάλι χάλκινο και από τη μια πλευρά απεικόνιζε την κεφαλή του Ποσειδώνα με τρίαινα, ενώ από την άλλη την Άρτεμη με δάδα στο ένα χέρι και τόξο στο άλλο, φαρέτρα στον ώμο, και δίπλα της ένα σκύλο. Εκατέρωθεν της θεάς είναι μοιρασμένη η επιγραφή «ΑΝΤΙΚΥ-ΡΕΩΝ».
Ο εικονογραφικός τύπος μπορεί να αποδοθεί εξίσου καλά στην Άρτεμη Ειλειθυία όσο και στην Άρτεμη Δίκτυννα. Όπως συνέβαινε συχνά στην αρχαιότητα το νόμισμα της πόλης απεικόνιζε τις θεότητες, των οποίων υπήρχε και ναός στην πόλη. Η παράσταση της Άρτεμης έχει θεωρηθεί από πολλούς ερευνητές ότι αποτυπώνει το λατρευτικό άγαλμα της θεάς στο ναό της Κεφαλής (Άρτεμις Ειλείθυια), που ο Παυσανίας αποδίδει στον Πραξιτέλη.
Το νόμισμα έχει κοπεί σύμφωνα με το πτολεμαϊκό νομισματικό σύστημα, γεγονός μάλλον παράδοξο, καθώς δεν υπάρχει άμεση πτολεμαϊκή εμπλοκή στα τεκτενόμενα στην περιοχή. Υπάρχουν μόνο δυο γνωστά νομίσματα αυτού του τύπου: το ένα φυλάσσεται στη Νομισματική συλλογή του Βερολίνου και το άλλο βρίσκεται σε ιδιωτική συλλογή.
Δρ. Θάνος Σίδερης
Προϊστάμενος Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας
Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου