Του Θάνου Σίδερη
Στα καφενεία δίκιο έχει όποιος πετάξει την πιο έξυπνη ατάκα, όποιος ταπώσει καλύτερα το συνομιλητή του, όποιος κοιτώντας γύρω απολαμβάνει το γεγονός πως ακόμα κι αν δεν είναι ο πιο έξυπνος, είναι τουλάχιστον ο πιο ετοιμόλογος, ή ο πιο στρεψίλογος, ή έστω ο πιο επίμονος.
Γι’ αυτό στα καφενεία υπάρχουν προ πολλού φάρμακα για τον καρκίνο, ξεκάθαρες λύσεις για όλα τα ηθικά διλλήματα, και κυκλοφορούν τουλάχιστον δεκαπέντε άμεσες και σίγουρες σωτηρίες για μια χώρα σε οικονομική κρίση.
Γιατί τα καφενεία είναι η εκκλησία της ασυνέπειας. Δικαιούσαι να αλλάζεις θεό κατά περίπτωση. Όποτε θες πας, όποτε θες φεύγεις, με όποιον θες και αν θες μιλάς. Απαντάς μόνο αν γουστάρεις ή ότι γουστάρεις. Και δεν χρειάζεται να αποδείξεις τίποτα, παρεκτός αν λες ότι έχεις φύλλο, αλλά κι αυτό θα το αποδείξει ούτως ή άλλως η συνέχεια του χαρτοπαιγνίου.
Τα καφενεία είναι η αγορά ευκαιριακών επιβεβαιώσεων και το θέατρο ανέξοδων εντυπώσεων στις κλειστές κοινωνίες, αλλά και το εργαστήριο όπου συγκρίνονται οι «ανδρισμοί» και αποφαίνεται η ομήγυρης ποιος έχει τη μακράν αποτελεσματικότερη ευφράδεια, ή τη διεισδυτικότερη νοημοσύνη.
Ποιος έχει στόφα αρχηγού και ανεξαρτήτως ορθότητας απόψεων μπορεί να συγκινήσει και να παρασύρει τα πλήθη των καφενόβιων. Γι’ αυτό από τα καφενεία βγαίνουν πολιτευτές, αλλά όχι πολιτικοί (άλλο που σήμερα έχουμε για πολιτικούς μόνο παλαιοπολιτευτές).
Στα καφενεία χρειάζεται να τα ξέρεις όλα και να είσαι μάγκας. Να μπορείς να απαντήσεις σε όλα και να βάζεις τους πάντες στη θέση τους. Ακόμα κι αυτούς που συμφωνούν μαζί σου, δίκην ιεραρχίας – ιδιαιτέρως δε αυτούς, ως διασφάλιση «των νότων» σου. Τα καφενεία είναι ο ναός του οπαδισμού, γιατί πόσα και τι είδους επιχειρήματα μπορεί να χρειαστείς αν είναι να διαλέξεις ανάμεσα σε βάζελους και γαύρους; Γι’ αυτό στα καφενεία η επιχειρηματολογία περιορίζεται στο «είναι έτσι γιατί σας το λέω εγώ» και η κουτοπόνηρη ημιμάθεια καταγίνεται να υποσκάψει την εμπιστοσύνη στην παιδεία, τη γνώση που αποκτάται με κόπο και προσπάθεια, και τις συντεταγμένες διαδικασίες επαλήθευσής της, ή ανατροπής της ή αναπροσαρμογής της.
Η ειρωνεία βρίσκεται στην ημερησία διάταξη ως η μοναδική ευπρόσωπη διέξοδος όταν η σοβαρότητα, η γνώση και η καλή προαίρεση στριμώχνουν τον ναρκισσευόμενο «ξερολισμό» στη γωνία. Γι’ αυτό στα καφενεία δεν γράφονται επιστημονικές διατριβές, δεν λύνονται προβλήματα της κοινωνίας και δεν διευρύνεται ο πνευματικός ορίζοντας των θαμώνων. Μαθαίνουμε όμως τα νέα και τα κουτσομπολιά και πάντα ένα κομμάτι της κοινωνίας θα τα βρίσκει ελκυστική ψυχαγωγία. Τα καφενεία ωστόσο είναι το βερνίκι που κρύβει τους σαπισμένους νομείς στο σκαρί της δημοκρατίας. Η σημασία τους γίνεται συνήθως κατανοητή αργά, όταν είμαστε πλέον μεσοπέλαγα. Είναι μια επίφαση δημοκρατικότητας, όπου η πτητικότητα των θεμάτων δικαιολογεί τον πνευματώδη αλλά ανούσιο σχολιασμό – ένα διαρκές τάλεντ σόου επίδοξων «ηγετών» με κοινό απηυδισμένο μεν, εθισμένο δε στην εντυπωσιοθηρία.
Κοινό που ήρθε προπάντων για να δει «αίμα», συγκρούσεις μέχρι τέλους, μονομάχους στην αρένα του δημόσιου λόγου, κι ας είναι τα επιχειρήματα πιο διάτρητα απ’ τα δίχτυα κι οι αντεγκλήσεις πιο αιχμηρές από τις τρίαινές τους. Κι ας είναι από τη σύλληψή του ανούσιο, κι αποτρόπαιο στην εφαρμογή του αυτό το είδος του «μέχρι τελικής πτώσης διαλόγου». Γι’ αυτό στα καφενεία δεν ευδοκιμεί η συναίνεση, η κατανόηση και η αποδοχή. Γι’ αυτό γίνονται συχνότερα φυτώρια παρασιτικών «εγώ» που σκαρφαλώνουν στο μισόξερο κορμό της κοινωνίας.
Μας μαθαίνουν «να μην ακούμε και να μη βλέπουμε» απασχολημένοι με τη φλυαρία και τα φλας στον καθρέφτη. Αυτά συμβαίνουν σχεδόν ανελλιπώς στα φυσικά καφενεία και σε κείνα των τηλεοπτικών παραθύρων. Και μετά λύπης διαπιστώνω ότι εξαπλώνονται ταχέως και στα καφενεία των δικτυακών μέσων. Όπως οι επιστημονικές πλάνες του αιθέρα του Αριστοτέλη, ή της επιπεδότητας της γης του Πτολεμαίου, δεν λύθηκαν σε κάποιο καφενείο, αλλά από ομολόγους τους που προχώρησαν την επιστημονική έρευνα παραπέρα με τεκμηριωμένες αναθεωρήσεις και πειραματική επαλήθευση, έτσι δεν είναι φρόνιμο να περιμένουμε ότι οποιοσδήποτε καλοπροαίρετος ηγέτης θα καταδείξει από μόνος του -εν μέσω καφενείου- όλες τις πιθανές στρεβλώσεις των οικονομικών συστημάτων και θεωριών που ταλανίζουν το σύγχρονο κόσμο ή τη χώρα μας, και που άλλωστε δεν διαφέρουν και πολύ. Αρκεί να έχει συνείδηση των πραγματικών προβλημάτων από τη μια και των προσωπικών του ορίων από την άλλη.
Συχνά άνθρωποι που θα ήταν δυνητικά εξαίρετοι πολιτικοί μετατρέπονται λόγω αλαζονείας σε κοντόθωρους πολιτευτές. Και συμβάλλει προς αυτό τόσο το γενικότερα συγκρουσιακό κλίμα των καφενείων, όσο και τα πολλά χτυπήματα στην πλάτη από εκείνους που αισθάνονται καλύτερα ως γαύροι και ως βάζελοι παρά ως πολίτες με ευθύνες για τις επιλογές τους. Θα φταίμε όμως εξίσου κι όλοι οι υπόλοιποι αν δεν τους βοηθήσουμε να σταθούν στο ύψος των περιστάσεων και να αντιληφθούν τη διαφωνία ως πιθανή πρόταση βελτίωσης και στήριξης, και όχι ως στείρα κριτική ή αποσταθεροποιητική απουσία επιβεβαίωσης.
Καληνύχτα σας και καλή τύχη!
Γι’ αυτό στα καφενεία υπάρχουν προ πολλού φάρμακα για τον καρκίνο, ξεκάθαρες λύσεις για όλα τα ηθικά διλλήματα, και κυκλοφορούν τουλάχιστον δεκαπέντε άμεσες και σίγουρες σωτηρίες για μια χώρα σε οικονομική κρίση.
Γιατί τα καφενεία είναι η εκκλησία της ασυνέπειας. Δικαιούσαι να αλλάζεις θεό κατά περίπτωση. Όποτε θες πας, όποτε θες φεύγεις, με όποιον θες και αν θες μιλάς. Απαντάς μόνο αν γουστάρεις ή ότι γουστάρεις. Και δεν χρειάζεται να αποδείξεις τίποτα, παρεκτός αν λες ότι έχεις φύλλο, αλλά κι αυτό θα το αποδείξει ούτως ή άλλως η συνέχεια του χαρτοπαιγνίου.
Τα καφενεία είναι η αγορά ευκαιριακών επιβεβαιώσεων και το θέατρο ανέξοδων εντυπώσεων στις κλειστές κοινωνίες, αλλά και το εργαστήριο όπου συγκρίνονται οι «ανδρισμοί» και αποφαίνεται η ομήγυρης ποιος έχει τη μακράν αποτελεσματικότερη ευφράδεια, ή τη διεισδυτικότερη νοημοσύνη.
Ποιος έχει στόφα αρχηγού και ανεξαρτήτως ορθότητας απόψεων μπορεί να συγκινήσει και να παρασύρει τα πλήθη των καφενόβιων. Γι’ αυτό από τα καφενεία βγαίνουν πολιτευτές, αλλά όχι πολιτικοί (άλλο που σήμερα έχουμε για πολιτικούς μόνο παλαιοπολιτευτές).
Στα καφενεία χρειάζεται να τα ξέρεις όλα και να είσαι μάγκας. Να μπορείς να απαντήσεις σε όλα και να βάζεις τους πάντες στη θέση τους. Ακόμα κι αυτούς που συμφωνούν μαζί σου, δίκην ιεραρχίας – ιδιαιτέρως δε αυτούς, ως διασφάλιση «των νότων» σου. Τα καφενεία είναι ο ναός του οπαδισμού, γιατί πόσα και τι είδους επιχειρήματα μπορεί να χρειαστείς αν είναι να διαλέξεις ανάμεσα σε βάζελους και γαύρους; Γι’ αυτό στα καφενεία η επιχειρηματολογία περιορίζεται στο «είναι έτσι γιατί σας το λέω εγώ» και η κουτοπόνηρη ημιμάθεια καταγίνεται να υποσκάψει την εμπιστοσύνη στην παιδεία, τη γνώση που αποκτάται με κόπο και προσπάθεια, και τις συντεταγμένες διαδικασίες επαλήθευσής της, ή ανατροπής της ή αναπροσαρμογής της.
Η ειρωνεία βρίσκεται στην ημερησία διάταξη ως η μοναδική ευπρόσωπη διέξοδος όταν η σοβαρότητα, η γνώση και η καλή προαίρεση στριμώχνουν τον ναρκισσευόμενο «ξερολισμό» στη γωνία. Γι’ αυτό στα καφενεία δεν γράφονται επιστημονικές διατριβές, δεν λύνονται προβλήματα της κοινωνίας και δεν διευρύνεται ο πνευματικός ορίζοντας των θαμώνων. Μαθαίνουμε όμως τα νέα και τα κουτσομπολιά και πάντα ένα κομμάτι της κοινωνίας θα τα βρίσκει ελκυστική ψυχαγωγία. Τα καφενεία ωστόσο είναι το βερνίκι που κρύβει τους σαπισμένους νομείς στο σκαρί της δημοκρατίας. Η σημασία τους γίνεται συνήθως κατανοητή αργά, όταν είμαστε πλέον μεσοπέλαγα. Είναι μια επίφαση δημοκρατικότητας, όπου η πτητικότητα των θεμάτων δικαιολογεί τον πνευματώδη αλλά ανούσιο σχολιασμό – ένα διαρκές τάλεντ σόου επίδοξων «ηγετών» με κοινό απηυδισμένο μεν, εθισμένο δε στην εντυπωσιοθηρία.
Κοινό που ήρθε προπάντων για να δει «αίμα», συγκρούσεις μέχρι τέλους, μονομάχους στην αρένα του δημόσιου λόγου, κι ας είναι τα επιχειρήματα πιο διάτρητα απ’ τα δίχτυα κι οι αντεγκλήσεις πιο αιχμηρές από τις τρίαινές τους. Κι ας είναι από τη σύλληψή του ανούσιο, κι αποτρόπαιο στην εφαρμογή του αυτό το είδος του «μέχρι τελικής πτώσης διαλόγου». Γι’ αυτό στα καφενεία δεν ευδοκιμεί η συναίνεση, η κατανόηση και η αποδοχή. Γι’ αυτό γίνονται συχνότερα φυτώρια παρασιτικών «εγώ» που σκαρφαλώνουν στο μισόξερο κορμό της κοινωνίας.
Μας μαθαίνουν «να μην ακούμε και να μη βλέπουμε» απασχολημένοι με τη φλυαρία και τα φλας στον καθρέφτη. Αυτά συμβαίνουν σχεδόν ανελλιπώς στα φυσικά καφενεία και σε κείνα των τηλεοπτικών παραθύρων. Και μετά λύπης διαπιστώνω ότι εξαπλώνονται ταχέως και στα καφενεία των δικτυακών μέσων. Όπως οι επιστημονικές πλάνες του αιθέρα του Αριστοτέλη, ή της επιπεδότητας της γης του Πτολεμαίου, δεν λύθηκαν σε κάποιο καφενείο, αλλά από ομολόγους τους που προχώρησαν την επιστημονική έρευνα παραπέρα με τεκμηριωμένες αναθεωρήσεις και πειραματική επαλήθευση, έτσι δεν είναι φρόνιμο να περιμένουμε ότι οποιοσδήποτε καλοπροαίρετος ηγέτης θα καταδείξει από μόνος του -εν μέσω καφενείου- όλες τις πιθανές στρεβλώσεις των οικονομικών συστημάτων και θεωριών που ταλανίζουν το σύγχρονο κόσμο ή τη χώρα μας, και που άλλωστε δεν διαφέρουν και πολύ. Αρκεί να έχει συνείδηση των πραγματικών προβλημάτων από τη μια και των προσωπικών του ορίων από την άλλη.
Συχνά άνθρωποι που θα ήταν δυνητικά εξαίρετοι πολιτικοί μετατρέπονται λόγω αλαζονείας σε κοντόθωρους πολιτευτές. Και συμβάλλει προς αυτό τόσο το γενικότερα συγκρουσιακό κλίμα των καφενείων, όσο και τα πολλά χτυπήματα στην πλάτη από εκείνους που αισθάνονται καλύτερα ως γαύροι και ως βάζελοι παρά ως πολίτες με ευθύνες για τις επιλογές τους. Θα φταίμε όμως εξίσου κι όλοι οι υπόλοιποι αν δεν τους βοηθήσουμε να σταθούν στο ύψος των περιστάσεων και να αντιληφθούν τη διαφωνία ως πιθανή πρόταση βελτίωσης και στήριξης, και όχι ως στείρα κριτική ή αποσταθεροποιητική απουσία επιβεβαίωσης.
Καληνύχτα σας και καλή τύχη!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου